Glutenvrije producten een zegen en een zonde!

Er zijn de afgelopen periode diverse berichten voorbij gekomen die ter discussie stellen of glutenvrije producten wel gezond zijn. Eet jij glutenvrij/-arm of overweeg je om dat te gaan doen, dan twijfel je nu wellicht of dat een verstandige keuze is. Of misschien vraag je je af waarom er zoveel ophef is over gluten?

In deze blog lees je wat gluten zijn, waarom mensen glutenarm of glutenvrij eten en hoe je dat op een gezonde manier kunt doen!

Wat zijn gluten?

Gluten zijn eiwitten die van nature voorkomen in verschillende graansoorten zoals tarwe, rogge, gerst en spelt. Gluten komen dus voor in producten die van die graansoorten gemaakt zijn. Denk aan pasta, pizza, brood, crackers, koekjes en gebak. Als je de etiketten van producten gaat bestuderen, dan kom je er achter dat gluten in veel meer producten verwerkt zijn.  Zo zit het ook in soepen, sauzen, marinades, kruidenmixen, vleeswaren, drop etc. Gluten hebben ook echt een functie in deze producten. Het zorgt bijvoorbeeld voor een luchtige structuur van brood, het geeft meer smaak aan een product, het is een vulmiddel (zodat fabrikanten minder duurdere ingrediënten hoeven te gebruiken), een bindmiddel en het heeft een positief effect op de houdbaarheid. Geen wonder dus dat het in zoveel producten zit!

Waarom zijn er mensen die gluten moeten vermijden?

1% van de Nederlanders heeft een auto-immuunziekte die coeliakie (spreek uit: seuliakkie) heet. Mensen met deze aandoening kunnen geen gluten verdragen. Meestal treden er darmklachten op zodra er gluten gegeten worden. Dit varieert van diarree, winderigheid, opgeblazen gevoel tot verstopping. Glutenvrij eten is in deze situatie echt een must. Coeliakie wordt vastgesteld na een bloedtest en/of een biopt uit de darmwand.

Er zijn ook mensen die last hebben van een tarweallergie. In zo’n geval reageert het immuunsysteem verkeerd op tarwe en maakt hiertegen antistoffen aan. Deze antistoffen zijn op te sporen m.b.v. een bloedtest. Veelgehoorde klachten zijn een verstopte neus, jeuk of darmklachten. In dit geval gaat het dus specifiek om tarwe en niet om alle graansoorten. Maar ook hier geldt dat tarwe in veel meer producten voorkomt dan je denkt!

Waarom zijn er mensen die gluten willen beperken of vermijden?

In totaal gaat het maar om een hele kleine groep die aan coeliakie of aan een tarwe-allergie leidt. Je zou zeggen dat de rest geen reden heeft om bewust bezig te zijn met gluten. Toch is er ook zo iets als glutensensitiviteit. Glutensensitiviteit is echter niet te meten en daardoor wordt het door de reguliere gezondheidszorg doorgaans afgedaan als onzin. Als mensen vastlopen in het reguliere circuit dan gaan ze verder zoeken om een oplossing te vinden voor hun klachten. Vooral alternatieve behandelaars adviseren dan soms om eens een tijdje glutenvrij te gaan eten. Uit de praktijk blijkt dat veel vage klachten verminderen of zelfs verdwijnen als mensen stoppen met het eten van gluten. Kennelijk zijn deze mensen gevoelig voor gluten, ondanks dat dat niet meetbaar is.

Los van mensen met glutensensitiviteit is er ook nog een groep mensen (waaronder ik!) die heel bewust zo gevarieerd en gezond mogelijk wil eten. Tegenwoordig maken gluten echter een dusdanig groot deel uit van onze voeding, dat dit ten koste gaat van de variatie. In dit geval gaat het er dus niet om dat gluten volledig vermeden worden, maar dat de hoeveelheid beperkt wordt. Je eet dan dus glutenarm i.p.v. glutenvrij.

Van nature glutenvrije producten

Er zijn gelukkig heel veel producten waar van nature geen gluten in zitten. Denk aan alle groente- en fruitsoorten, zuivel, peulvruchten, noten, eieren, vlees, vis, maar ook rijst, aardappelen, haver, boekweit, quinoa, teff en amarant.

Check altijd het etiket op de verpakking! Als een product bewerkt is, zoals bijvoorbeeld gemarineerd vlees, dan zitten er vaak weer wel gluten in. Zelfs als een product niet bewerkt is, kunnen er nog wel sporen van gluten in zitten omdat het bijvoorbeeld in een fabriek verpakt is (bijv. haver) waar ook producten met gluten verwerkt worden. Dit is vooral belangrijk om te weten voor mensen met coeliakie. Eet je glutenarm dan maken dezen sporen niet veel uit. Als een product gegarandeerd glutenvrij is, dan vind je het glutenvrij-logo op de verpakking. Glutenvrij

Glutenvrij gemaakte producten

Mensen met coeliakie mogen nooit meer brood, crackers, beschuit, pizza, pasta, gebak of koekjes eten. Speciaal voor deze mensen heeft de industrie bestaande producten dusdanig aangepast dat ze geen gluten meer bevatten. Tegenwoordig heeft bijna elke supermarkt een heel vak met deze glutenvrije producten. We hebben het dan dus bijvoorbeeld over glutenvrije pasta en brood of pannenkoekenmeel. Aangezien gluten, zoals we gezien hebben, wel degelijk een functie hebben in een product, zijn er aardig wat aanpassingen nodig om crackers te maken die smaakvol en houdbaar zijn en ook nog over de juiste structuur beschikken. Om het gemis van gluten te compenseren zit er in de glutenvrije variant van een product doorgaans meer zout, suiker en vet en minder vezels. En dan hebben we het nog niet over de prijs; glutenvrije producten zijn soms meer dan 2 x zo duur als de gewone variant.

Heb je coeliakie dan zijn deze producten echter een zegen! Het is heerlijk als je af en toe weer eens brood, pasta of een koekje kunt eten.

Eet je glutenvrij of –arm om een andere reden, dan bestempel ik deze producten als een zorg! Steeds meer mensen denken gezond bezig te zijn door deze producten te gebruiken, terwijl het tegendeel waar is. Je vervangt de gluten slechts door ongezonde ingrediënten.

Hoe eet je op een gezonde manier glutenvrij of –arm?

In beide gevallen adviseer ik je om je vooral te richten op de producten die van nature al glutenvrij zijn.

Eet je glutenarm, dan is het echt onnodig om producten te kopen uit het speciale glutenvrije vak! Heb je toch behoefte om af en toe brood of pasta te eten. Kies dan voor de (volkoren) standaard varianten, maar doe dat gewoon veel minder vaak.



De afgelopen periode werd er geschreven over deze glutenvrij-gemaakte producten. Producten die van nature gluten bevatten glutenvrij maken, levert minder gezonde producten op. Dit is echter iets anders dan de boodschap dat glutenvrij eten ongezond is!

Heb jij regelmatig darm gerelateerde klachten en zou jij eens willen onderzoeken wat glutenarm of –vrij eten voor jou zou kunnen betekenen, neem dan contact op. Samen kunnen we bekijken hoe je dit in je huidige eetpatroon kunt integreren.